Dum Ianus hiemes, Domitianus autumnos,
Pauper amicitiae cum sis, Lupe, non es amicae
Quantum iam superis, Caesar, caeloque dedisti
Aureolis futui cum possit Galla duobus
Tibi, summe Rheni domitor et parens orbis,
Dicere de Libycis reduci tibi gentibus, Afer,
Tamquam parva foret sexus iniuria nostri
Nil tibi legavit Fabius, Bithynice, cui tu
Cenes, Canthare, cum foris libenter,
Nubere vis Prisco: non miror, Paula; sapisti.
Nomen cum violis rosisque natum,
Nomen habes teneri quod tempora nuncupat anni,
Si daret autumnus mihi nomen, Oporinos essem,
Hunc quem mensa tibi, quem cena paravit amicum
Inscripsit tumulis septem scelerata virorum
Consilium formae speculum dulcisque capillos
Latonae venerande nepos, qui mitibus herbis
Est mihi - sitque precor longum te praeside, Caesar -
Laudas balnea versibus trecentis
Haec, quae tota patet tegiturque et marmore et auro,
Artemidorus habet puerum, sed vendidit agrum;
Credis ob haec me, Pastor, opes fortasse rogare
O cui virgineo flavescere contigit auro,
Quis Palatinos imitatus imagine vultus
Dantem vina tuum quotiens aspeximus Hyllum,
Audet facundo qui carmina mittere Nervae,
Cum depilatos, Chreste, coleos portes
Dulce decus scaenae, ludorum fama, Latinus
Saecula Nestoreae permensa, Philaeni, senectae
Cappadocum saevis Antistius occidit oris
Cum comes Arctois haereret Caesaris armis
Hanc volo quae facilis, quae palliolata vagatur,
Audieris in quo, Flacce, balneo plausum,
Iuppiter Idaei risit mendacia busti,
Artibus his semper cenam, Philomuse, mereris,
Viderat Ausonium posito modo crine ministrum
Cum sis ipsa domi mediaque ornere Subura,
Summa licet velox, Agathine, pericula ludas,
Prima Palatino lux est haec orta Tonanti,
Tarpeias Diodorus ad coronas
Pontice, quod numquam futuis, sed paelice laeva
Campis dives Apollo sic Myrinis,
Hic qui dura sedens porrecto saxa leone
Alciden modo Vindicis rogabam
Miles Hyperboreos modo, Marcelline, triones
Gellius aedificat semper: modo limina ponit,
Democritos, Zenonas inexplicitosque Platonas
Heredem cum me partis tibi, Garrice, quartae
Haec est illa meis multum cantata libellis,
Ingenium mihi, Gaure, probas sic esse pusillum,
Quod semper superos invito fratre rogasti,
Si credis mihi, Quinte, quod mereris,
Natali tibi, Quinte, tuo dare parva volebam
Si mihi Picena turdus palleret oliva,
Luce propinquorum, qua plurima mittitur ales,
Spendophoros Libycas domini petit armiger urbis:
Nil est tritius Hedyli lacernis:
Nympha sacri regina lacus, cui grata Sabinus
In Saeptis Mamurra diu multumque vagatus,
Seu tu Paestanis genita es seu Tiburis arvis,
In Tartesiacis domus est notissima terris,
Tinctis murice vestibus quod omni
Ad cenam invitant omnes te, Phoebe, cinaedi.
Herculis in magni voltus descendere Caesar
Alcide, Latio nunc agnoscende Tonanti,
Uxor cum tibi sit formonsa, pudica, puella,
Lascivam tota possedi nocte puellam,
Quid tibi nobiscum est, ludi scelerate magister,
Cum futuis, Polycharme, soles in fine cacare.
Dixerat 'O mores! O tempora!' Tullius olim,
Massyli leo fama iugi pecorisque maritus
Liber, Amyclaea frontem vittate corona,
Dentibus antiquas solitus producere pelles
Effigiem tantum pueri pictura Camoni
Non silice duro structilive caemento,
Haec sunt iIla mei quae cemitis ora Camoni,
Quod optimum sit disputat convivium
Funera post septem nupsit tibi Galla virorum,
Oderat ante ducum famulos turbamque priorem
Duxerat esuriens locupletem pauper anumque:
Lector et auditor nostros probat, Aule, libellos,
Dixerat astrologus periturum te cito, Munna,
Inter tanta tuae miracula, Caesar, harenae,
Cum tua sacrilegos contra, Norbane, furores
Languidior noster si quando est Paulus, Atili,
Festinata sui gemeret quod fata Severi
Septem post calices Opimiani
Cum me captares, mittebas munera nobis:
Lege nimis dura convivam scribere
qua gemmantibus hinc et inde rivis
Ad cenam si me diversa vocaret in astra
Quae mala sunt domini, quae servi commoda, nescis,
Addere quid cessas, puer, inmortale Falernum?
Santonica medicata dedit mihi pocula virga:
Alphius ante fuit, coepit nunc Olphius esse,
si scio, dispeream, qui sit Athenagoras.
Clinicus Herodes trullam subduxerat aegro:
Rumpitur invidia quidam, carissime Iuli,
Vindemiarum non ubique proventus
Marcus amat nostras Antonius, Attice, Musas,
observare iubes atria, Basse, tua,
Appia, quam simili venerandus in Hercule Caesar
Quadringentorum reddis mihi, Phoebe, tabellas:
Quae nova tam similis genuitibi Leda ministros?
Have, mi Torani, frater carissime. Epigramma, quod extra ordinem paginarum est, ad Stertinium clarissimum virum scripsimus, qui imaginem meam ponere in bibliotheca sua voluit. De quo scribendum tibi putavi, ne ignorares Avitus iste quis vocaretur. Vale et para hospitium.
Note, licet nolis, sublimi pectore vates,
cui referet serus praemia digna cinis,
hoc tibi sub nostra breve carmen imagine vivat,
quam non obscuris iungis, Avite, viris:
'Ille ego sum nulli nugarum laude secundus 5
quem non miraris, sed - puto -, lector, amas.
Maiores maiora sonent: mihi parva Iocuto
sufficit in vestras saepe redire manus.
I
Augustus annis commodabit aestates,
dum grande famuli nomen adseret Rheni
Germanicarum magna Iux Kalendarum,
Tarpeia summi saxa dum patris stabunt, 5
dum voce supplex dumque ture placabit
matrona divae dulce Iuliae numen:
manebit altum Flaviae decus gentis
cum sole et astris cumque luce Romana.
invicta quidquid condidit manus, caeli est. 10
II
et queritur de te mentula sola nihil.
ilia siligineis pinguescit adultera cunnis,
convivam pascit nigra farina tuum.
incensura nives dominae Setina liquantur, 5
nos bibimus Corsi pulla venena cadi;
empta tibi nox est fundis non tota paternis,
non sua desertus rura sodalis arat;
splendet Erythraeis perlucida moecha lapillis,
ducitur addictus, te futuente, cliens; 10
octo Syris suffulta datur lectica puellae,
nudum sandapilae pondus amicus erit.
I nunc et miseros, Cybele, praecide cinaedos:
haec erat, haec cultris mentula digna tuis.
III
si repetas et si creditor esse velis,
grandis in aetherio licet auctio fiat Olympo
coganturque dei vendere quidquid habent,
conturbabit Atlans et non erit uncia tota 5
decidat tecum qua pater ipse deum:
pro Capitolinis quid enim tibi solvere tempus,
quid pro Tarpeiae frondis honore potest?
quid pro culminibus geminis matrona Tonantis?
Pallada praetereo: res agit illa tuas. 10
quid loquar Alciden Phoebumque piosque Laconas?
addita quid Latio Flavia templa polo?
Expectes et sustineas, Auguste, necesse est:
nam tibi quod solvat non habet arca Iovis.
IV
et plus quam futui, si totidem addideris:
aureolos a te cur accipit, Aeschyle, denos?
non fellat tanti Galla. Quid ergo? Tacet.
V (VI)
pudice princeps, gratias agunt urbes:
populos habebunt; parere iam scelus non est.
non puer avari sectus arte mangonis
virilitatis damna maeret ereptae, 5
nec quam superbus conputet stipem leno
dat prostituto misera mater infanti.
Qui nec cubili fuerat ante te quondam,
pudor esse per te coepit et lupanari.
VI (VII)
continuis volui quinque diebus Have:
'Non vacat' aut 'dormit' dictum est bis terque reverso.
Iam satis est: non vis, Afer, havere: vale.
VII (VIII)
foedandos populo prostituisse mares,
iam cunae lenonis erant, ut ab ubere raptus
sordida vagitu posceret aera puer:
inmatura dabant infandas corpora poenas. 5
Non tulit Ausonius talia monstra pater,
idem qui teneris nuper succurrit ephebis,
ne faceret steriles saeva libido viros.
Dilexere prius pueri iuvenesque senesque,
at nunc infantes te quoque, Caesar, amant. 10
VIII (IX)
annua, si memini, milia sena dabas.
plus nulli dedit ille: queri, Bithynice, noli:
annua legavit milia sena tibi.
IX (X)
damas et maledicis et minaris.
deponas animos truces monemus:
liber non potes et gulosus esse.
X (V)
ducere te non vult Priscus: et ille sapit.
XI
quo pars optima nominatur anni,
Hyblam quod sapit Atticosque flores,
quod nidos olet alitis superbae;
nomen nectare dulcius beato, 5
quo mallet Cybeles puer vocari
et qui pocula temperat Tonanti,
quod si Parrhasia sones in aula,
respondent Veneres Cupidinesque;
nomen nobile, molle, delicatum 10
versu dicere non rudi volebam:
sed tu syllaba contumax rebellas.
dicunt Eiarinon tamen poetae,
sed Graeci quibus est nihil negatum
et quos 'Arej "Are decet sonare: 15
nobis non licet esse tam disertis
qui Musas colimus severiores.
XII (XIII)
cum breve Cecropiae ver populantur apes:
nomen Acidalia meruit quod harundine pingi,
quod Cytherea sua scribere gaudet acu;
nomen Erythraeis quod littera facta lapillis, 5
gemma quod Heliadum pollice trita notet;
quod pinna scribente grues ad sidera tollant;
quod decet in sola Caesaris esse domo.
XIII (XII)
horrida si brumae sidera, Chimerinos;
dictus ab aestivo Therinos tibi mense vocarer:
tempora cui nomen verna dedere quis est?
XIV
esse putas fidae pectus amicitiae?
aprum amat et mullos et sumen et ostrea, non te.
tam bene si cenem, noster amicus erit.
XV
'Se fecisse' Chloe. Quid pote simplicius?
XVI
Pergameo posuit dona sacrata deo
ille puer tota domino gratissimus aula,
nomine qui signat tempora verna suo.
Felix quae tali censetur munere tellus! 5
nec Ganymedeas mallet habere comas.
XVII
Parcarum exoras pensa brevesque colos,
hos tibi laudatos domino, rata vota, capillos
ille tuus Latia misit ab urbe puer;
addidit et nitidum sacratis crinibus orbem, 5
quo felix facies iudice tuta fuit.
Tu iuvenale decus serva, ne pulchrior ille
in longa fuerit quam breviore coma.
XVIII
rus minimum, parvi sunt et in urbe lares.
sed de valle brevi quas det sitientibus hortis
curva laboratas antlia tollit aquas:
sicca domus queritur nullo se rore foveri, 5
cum mihi vicino Marcia fonte sonet.
Quam dederis nostris, Auguste, penatibus undam,
Castalis haec nobis aut Iovis imber erit.
XIX
cenantis bene Pontici, Sabelle.
vis cenare, Sabelle, non lavari.
XX
infantis domini conscia terra fuit,
felix o, quantis sonuit vagitibus et quas
vidit reptantis sustinuitque manus:
hic steterat veneranda domus quae praestitit orbi 5
quod Rhodos astrifero, quod pia Creta polo.
Curetes texere Iovem crepitantibus annis,
semiviri poterant qualia ferre Phryges:
at te protexit superum pater et tibi, Caesar,
pro iaculo et parma fulmen et aegis erat. 10
XXI
agrum pro puero Calliodorus habet.
Dic uter ex istis melius rem gesserit, Aucte:
Artemidorus amat, Calliodorus arat.
XXII
propter quae populus crassaque turba rogat,
ut Setina meos consumat gleba ligones
et sonet innumera compede Tuscus ager;
ut Mauri Libycis centum stent dentibus orbes 5
et crepet in nostris aurea lamna toris,
nec labris nisi magna meis crystalla terantur
et faciant nigras nostra Falerna nives;
ut canusinatus nostro Surus assere sudet
et mea sit culto sella cliente frequens; 10
aestuet ut nostro madidus conviva ministro,
quem permutatum nec Ganymede velis;
ut lutulenta linat Tyrias mihi mula lacernas
et Massyla meum virga gubernet equum.
Est nihil ex istis: superos ac sidera testor 15
Ergo quid? Ut donem, Pastor, et aedificem.
XXIII
dic ubi Palladium sit tibi, Care, decus.
Aspicis en domini fulgentes marmore vultus?
venit ad has ultro nostra corona comas.'
Albanae livere potest pia quercus olivae, 5
cinxerit invictum quod prior illa caput.
XXIV
Phidiacum Latio marmore vicit ebur?
haec mundi facies, haec sunt Iovis ora sereni:
sic tonat ille deus cum sine nube tonat.
Non solam tribuit Pallas tibi, Care, coronam; 5
effigiem domini, quam colis, iIla dedit.
XXV
lumine nos, Afer, turbidiore notas.
Quod, rogo, quod scelus est mollem spectare ministrum?
aspicimus solem sidera, templa, deos.
avertam vultus, tamquam mihi pocula Gorgon 5
porrigat atque oculos oraque nostra petat?
trux erat Alcides, et Hylan spectare licebat;
ludere Mercurio cum Ganymede licet.
Si non vis teneros spectet conviva ministros,
Phineas invites, Afer, et Oedipodas. 10
XXVI
pallida donabit glaucina, Cosme, tibi,
Paestano violas et cana ligustra colono,
Hyblaeis apibus Corsica mella dabit:
sed tamen et parvae nonnulla est gratia Musae; 5
appetitur posito vilis oliva lupo.
nec tibi sit mirum modici quod conscia vatis
iudicium metuit nostra Thalia tuum:
ipse tuas etiam veritus Nero dicitur aures,
lascivum iuvenis cum tibi lusit opus. 10
XXVII
et vulturino mentulam parem collo
et prostitutis levius caput culis,
nec vivat ullus in tuo pilus crure,
purgentque saevae cana labra volsellae; 5
Curios, Camillos, Quintios, Numas, Ancos,
et quidquid umquam legimus pilosorum
loqueris sonasque grandibus minax verbis,
et cum theatris saeculoque rixaris.
Occurrit aliquis inter ista si draucus, 10
lam paedagogo liberatus et cuius
refibulavit turgidum faber penem,
nutu vocatum ducis, et pudet fari
Catoniana, Chreste, quod facis lingua.
XXVIII
ille ego sum, plausus deliciaeque tuae,
qui spectatorem potui fecisse Catonem,
solvere qui Curios Fabriciosque graves.
Sed nihil a nostro sumpsit mea vita theatro 5
et sola tantum scaenicus arte feror:
nec poteram gratus domino sine moribus esse:
intenus mentes inspicit ille deus.
Vos me laurigeri parasitum dicite Phoebi,
Roma sui famulum dum sciat esse Iovis. 10
XXIX
rapta es ad infernas tam cito Ditis aquas?
Euboicae nondum numerabas longa Sibyllae
tempora: maior erat mensibus illa tribus.
Heu quae lingua silet! non illam mille catastae 5
vincebant, nec quae turba Sarapin amat,
nec matutini cirrata caterva magistri,
nec quae Strymonio de grege ripa sonat
quae nunc Thessalico lunam deducere rhombo,
quae sciet hos illos vendere lena toros? 10
Sit tibi terra levis mollique tegaris harena,
ne tua non possint eruere ossa canes.
XXX
Rusticus. O tristi crimine terra nocens!
Rettulit ossa sinu cari Nigrina mariti
et questa est longas non satis esse vias;
cumque daret sanctam tumulis, quibus invidet, urnam, 5
visa sibi est rapto bis viduata viro.
XXXI
Velius, hanc Marti pro duce vovit avem;
luna quater binos non tota peregerat orbes,
debita poscebat iam sibi vota deus:
ipse suas anser properavit laetus ad aras 5
et cecidit sanctis hostia parva focis.
Octo vides patulo pendere nomismata rostro
alitis? haec extis condita nuper erant:
quae litat argento pro te, non sanguine, Caesar,
victima iam ferro non opus esse docet. 10
XXXII
hanc volo quae puero iam dedit ante meo,
hanc volo quam redimit totam denarius alter,
hanc volo quae pariter sufficit una tribus.
poscentem nummos et grandia verba sonantem 5
possideat crassae mentula Burdigalae.
XXXIII
Maronis illic esse mentulam scito.
XXXIV
dum videt Augusti Flavia templa poli,
atque inter mensas largo iam nectare fusus,
pocula cum Marti traderet ipse suo,
respiciens Phoebum pariter Phoebique sororem, 5
cum quibus Alcides et pius Arcas erat
'Gnosia vos' inquit 'nobis monumenta dedistis:
cernite quam plus sit Caesaris esse patrem.'
XXXV
plurima dum fingis, sed quasi vera refers.
scis quid in Arsacia Pacorus deliberet aula,
Rhenanam numeras Sarmaticamque manum,
verba ducis Daci chartis mandata resignas, 5
victricem laurum quam venit ante vides,
scis quotiens Phario madeat Iove fusca Syene,
scis quota de Libyco litore puppis eat,
cuius Iuleae capiti nascantur olivae,
destinet aetherius cui sua serta pater. 10
Tolle tuas artes; hodie cenabis apud me
hac lege, ut narres nil, Philomuse, novi.
XXXVI
Phryx puer, alterius gaudia nota Iovis:
'Quod tuus ecce suo Caesar permisit ephebo
tu permitte tuo, maxime rector' ait;
'iam mihi prima latet longis lanugo capillis, 5
iam tua me ridet Iuno vocatque virum.'
Cui pater aetherius 'Puer o dulcissime,' dixit,
'non ego quod poscis, res negat ipsa tibi:
Caesar habet noster similis tibi mille ministros
tantaque sidereos vix capit aula mares; 10
at tibi si dederit vultus coma tonsa viriles,
quis mihi qui nectar misceat alter erit?'
XXXVII
fiant absentes et tibi, GalIa, comae,
nec dentes aliter quam Serica nocte reponas,
et iaceas centum condita pyxidibus,
nec tecum facies tua dormiat, innuis illo 5
quod tibi prolatum est mane supercilio,
et te nulla movet cani reverentia cunni,
quem potes inter avos iam numerare tuos.
promittis sescenta tamen; sed mentula surda est,
et sit lusca licet, te tamen illa videt. 10
XXXVIII
non tamen efficies ut tibi parma cadat.
nolentem sequitur tenuisque reversa per auras
vel pede vel tergo, crine vel ungue sedet;
Iubrica Corycio quamvis sint pulpita nimbo 5
et rapiant celeres vela negata Noti,
securos pueri neglecta perambulat artus,
et nocet artifici ventus et unda nihil.
Ut peccare velis, cum feceris omnia, falli
non potes: arte opus est ut tibi parma cadat. 10
XXXIX
optasset Cybele qua peperisse Iovem;
hac et sancta mei genita est Caesonia Rufi:
plus debet matri nulla puella suae.
Laetatur gemina votorum sorte maritus, 5
contigit hunc illi quod bis amare diem.
XL
Romam cum peteret Pharo relicta,
vovit pro reditu viri Philaenis
illam lingeret ut puella simplex
quam castae quoque diligunt Sabinae. 5
dispersa rate tristibus procellis
mersus fluctibus obrutusque ponto
ad votum Diodorus enatavit.
O tardus nimis et piger maritus!
hoc in litore si puella votum 10
fecisset mea, protinus redissem.
XLI
uteris et Veneri servit amica manus,
hoc nihil esse putas? scelus est, mihi crede, sed ingens,
quantum vix animo concipis ipse tuo.
nempe semel futuit, generaret Horatius ut tres; 5
Mars semel, ut geminos Ilia casta daret.
omnia perdiderat si masturbatus uterque
mandasset manibus gaudia foeda suis.
ipsam crede tibi naturam dicere rerum:
'Istud quod digitis, Pontice, perdis, homo est.' 10
XLII
sic semper senibus fruare cycnis,
doctae sic tibi serviant sorores
nec Deiphis tua mentiatur ulli,
sic Palatia te colant amentque: 5
bis senos cito te rogante fasces
det Stellae bonus adnuatque Caesar.
felix tunc ego debitorque voti
casurum tibi rusticas ad aras
ducam cornibus aureis iuvencum. 10
Nata est hostia, Phoebe; quid moraris?
XLIII
mitigat, exiguo magnus in aere deus,
quaeque tulit spectat resupino sidera vultu,
cuius laeva calet robore, dextra mero:
non est fama recens nec nostri gloria caeli; 5
nobile Lysippi munus opusque vides.
hoc habuit numen Pellaei mensa tyranni,
qui cito perdomito victor in orbe iacet;
hunc puer ad Libycas iuraverat Hannibal aras;
iusserat hic Sullam ponere regna trucem. 10
Offensus variae tumidis terroribus aulae
privatos gaudet nunc habitare lares,
utque fuit quondam placidi conviva Molorchi,
sic voluit docti Vindicis esse deus.
XLIV
esset cuius opus laborque felix.
Risit, nam solet hoc, levique nutu
'Graece numquid' ait 'poeta nescis?
inscripta est basis indicatque nomen.' 5
Lusìppou lego, Phidiae putavi.
XLV
et Getici tuleras sidera pigra poli:
ecce Promethei rupes et fabula montis
quam prope sunt oculis nunc adeunda tuis!
videris inmensis cum conclamata querelis 5
saxa senis, dices 'Durior ipse fuit.'
et licet haec addas: 'Potuit qui talia ferre,
humanum merito finxerat ille genus.'
XLVI
nunc foribus claves aptat emitque seras,
nunc has, nunc illas reficit mutatque fenestras:
dum tantum aedificet, quidlibet ille facit,
oranti nummos ut dicere possit amico 5
unum illud verbum Gellius 'Aedifico.'
XLVII
quidquid et hirsutis squalet imaginibus,
sic quasi Pythagorae loqueris successor et heres.
praependet sane nec tibi barba minor:
sed, quod et hircosis serum est et turpe pilosis, 5
in molli rigidam clune libenter habes.
Tu, qui sectarum causas et pondera nosti,
dic mihi, percidi, Pannyche, dogma quod est?
XLVIII
per tua iurares sacra caputque tuum,
credidimus - quis enim damnet sua vota libenter? -
et spem muneribus fovimus usque datis;
inter quae rari Laurentem ponderis aprum 5
misimus: Aetola de Calydone putes.
at tu continuo populumque patresque vocasti;
ructat adhuc aprum callida Roma meum:
ipse ego - quis credat? - conviva nec ultimus haesi,
sed nec costa data est caudave missa mihi. 10
De quadrante tuo quid sperem, Garrice? Nulla
de nostro nobis uncia venit apro.
XLIX
quam meus edidicit lector amatque togam.
Partheniana fuit quondam, memorabile vatis
munus: in hac ibam conspiciendus eques,
dum nova, dum nitida fulgebat splendida lana, 5
dumque erat auctoris nomine digna sui:
nunc anus et tremulo vix accipienda tribuli,
quam possis niveam dicere iure tuo.
Quid non longa dies, quid non consumitis anni?
haec toga iam non est Partheniana, mea est. 10
L
carmina quod faciam quae brevitate placent.
Confiteor. Sed tu bis senis grandia libris
qui scribis Priami proelia, magnus homo es?
Nos facimus Bruti puerum, nos Langona vivum: 5
tu magnus luteum, Gaure, Giganta facis.
LI
hoc, Lucane, tibi contigit, ante mori.
invidet ille tibi; Stygias nam Tullus ad umbras
optabat, quamvis sit minor, ire prior.
tu colis Elysios nemorisque habitator amoeni 5
esse tuo primum nunc sine fratre cupis;
et si iam nitidis alternus venit ab astris,
pro Polluce mones Castora ne redeat.
LII
natalis, Ovidi, tuas Aprilis
ut nostras amo Martias Kalendas.
felix utraque lux diesque nobis
signandi melioribus lapillis! 5
hic vitam tribuit sed hic amicum.
plus dant, Quinte, mihi tuae Kalendae.
LIII
munera; tu prohibes: inperiosus homo es.
parendum est monitis, fiat quod uterque volemus
et quod utrumque iuvat: tu mihi, Quinte, dato.
LIV
tenderet aut nostras silva Sabina plagas,
aut crescente levis traheretur harundine praeda
pinguis et inplicitas virga teneret avis:
cara daret sollemne tibi cognatio munus 5
nec frater nobis nec prior esset avus.
nunc sturnos inopes fringillorumque querelas
audit et arguto passere vernat ager;
inde salutatus picae respondet arator,
hinc prope summa rapax milvus ad astra volat 10
mittimus ergo tibi parvae munuscula chortis,
qualia si recipis, saepe propinquus eris.
LV
dum Stellae turdos, dum tibi, Flacce, paro,
succurrit nobis ingens onerosaque turba,
in qua se primum quisque meumque putat.
demeruisse duos votum est; offendere plures 5
vix tutum; multis mittere dona grave est.
qua possum sola veniam ratione merebor :
nec Stellae turdos nec tibi, FIacce, dabo.
LVI
quae puero dones tela, Cupido, para,
iIla quibus iuvenes figis mollesque puellas:
sit tamen in tenera levis et hasta manu,
Ioricam clypeumque tibi galeamque remitto; 5
tutus ut invadat proelia, nudus eat:
non iaculo, non ense fuit Iaesusve sagitta,
casside dum liber Parthenopaeus erat.
quisquis ab hoc fuerit fixus morietur amore.
O felix, si quem tam bona fata manent! 10
dum puer es, redeas, dum vultu lubricus, et te
non Libye faciat, sed tua Roma virum.
LVII
non ansae veterum Corinthiorum,
nec crus compede lubricum decenni,
nec ruptae recutita colIa mulae,
nec quae Flaminiam secant salebrae, 5
nec qui litoribus nitent lapilli,
nec Tusca ligo vinea politus,
nec pallens toga mortui tribulis,
nec pigri rota quassa mulionis,
nec rasum cavea latus visontis, 10
nec dens iam senior ferocis apri.
Res una est tamen: ipse non negabit,
culus tritior Hedyli lacemis.
LVIII
et mansura pio munere templa dedit,
sic montana tuos semper colat Umbria fontes
nec tua Baianas Sassina malit aquas:
excipe sollicitos placide, mea dona, libellos; 5
tu fueris Musis Pegasis unda meis. -
'Nympharum templis quisquis sua carmina donat,
quid fieri libris debeat ipse monet.'
LIX
hic ubi Roma suas aurea vexat opes,
inspexit molles pueros oculisque comedit,
non hos quos primae prostituere casae,
sed quos arcanae servant tabulata catastae 5
et quos non populus nec mea turba videt.
inde satur mensas et opertos exuit orbes
expositumque alte pingue poposcit ebur,
et testudineum mensus quater hexaclinon
ingemuit citro non satis esse suo. 10
consuluit nares an olerent aera Corinthon,
culpavit statuas et, Polydite, tuas,
et turbata brevi questus crystallina vitro
murrina signavit seposuitque decem.
expendit veteres calathos et si qua fuerunt 15
pocula Mentorea nobilitata manu,
et viridis picto gemmas numeravit in auro,
quidquid et a nivea grandius aure sonat.
sardonychas vero mensa quaesivit in omni
et pretium magnis fecit iaspidibus. 20
undecima lassus cum iam discederet hora,
asse duos calices emit et ipse tulit.
LX
seu rubuit tellus Tuscula flore tuo,
seu Praenestino te vilica legit in horto,
seu modo Campani gloria ruris eras:
pulchrior ut nostro videare corona Sabino, 5
de Nomentano te putet esse meo.
LXI
qua dives placidum Corduba Baetin amat,
vellera nativo pallent ubi flava metallo
et linit Hesperium brattea viva pecus.
aedibus in mediis totos amplexa penates 5
stat platanus densis Caesariana comis,
hospitis invicti posuit quam dextera felix,
coepit et ex illa crescere virga manu.
auctorem dominumque nemus sentire videtur:
sic viret et ramis sidera celsa petit. 10
saepe sub hac madidi luserunt arbore Fauni
terruit et tacitam fistula sera domum;
dumque fugit solos nocturnum Pana per agros,
saepe sub hac latuit rustica fronde Dryas.
atque oluere lares comissatore Lyaeo 15
crevit et effuso laetior umbra mero;
hesternisque rubens deiecta est herba coronis
atque suas potuit dicere nemo rosas.
O dilecta deis, o magni Caesaris arbor,
ne metuas ferrum sacrilegosque focos. 20
perpetuos sperare licet tibi frondis honores:
non Pompeianae te posuere manus.
LXII
et nocte utitur et die Philaenis,
non est ambitiosa nec superba:
delectatur odore, non colore.
LXIII
mentula quem pascit, non, puto, purus homo est.
LXIV
dignatus Latiae dat nova templa viae,
qua Triviae nemorosa petit dum regna, viator
octavum domina marmor ab urbe legit.
ante colebatur votis et sanguine largo, 5
maiorem Alciden nunc minor ipse colit.
hune magnas rogat alter opes, rogat alter honores;
illi securus vota minora facit.
LXV
postquam pulchra dei Caesaris ora geris,
si tibi tunc isti vultus habitusque fuissent,
cesserunt manibus cum fera monstra tuis:
Argolico famulum non te servire tyranno 5
vidissent gentes saevaque regna pati,
sed tu iussisses Eurysthea; nec tibi fallax
portasset Nessi perfida dona Lichas,
Oetaei sine lege rogi securus adisses
astra patris summi, quae tibi poena dedit; 10
Lydia nec dominae traxisses pensa superbae
nec Styga vidisses Tartareumque canem.
nunc tibi Iuno favet, nunc te tua diligit Hebe;
nunc te si videat Nympha, remittet Hylan.
LXVI
quo tibi natorum iura, Fabulle, trium?
quod petis a nostro supplex dominoque deoque
tu dabis ipse tibi, si potes arrigere.
LXVII
cuius nequitias vincere nulla potest.
fessus mille modis illud puerile poposci:
ante preces totas primaque verba dedit.
inprobius quiddam ridensque rubensque rogavi: 5
pollicitast nulla luxuriosa mora.
sed mihi pura fuit; tibi non erit, Aeschyle, si vis
accipere hoc munus conditione mala.
LXVIII
invisum pueris virginibusque caput?
nondum cristati rupere silentia galli:
murmure iam saevo verberibusque tonas.
tam grave percussis incudibus aera resultant, 5
causidicum medio cum faber aptat equo:
mitior in magno clamor furit amphitheatro,
vincenti parmae cum sua turba favet.
vicini somnum - non tota nocte - rogamus:
nam vigilare leve est, pervigilare grave est. 10
discipulos dimitte tuos. Vis, garrule, quantum
accipis ut clames, accipere ut taceas?
LXIX
cum pedicaris, quid, Polycharme, facis?
LXX
sacrilegum strueret cum Catilina nefas,
cum gener atque socer diris concurreret armis
maestaque civili caede maderet humus.
cur nunc 'O mores!' cur nunc 'O tempora!' dicis? 5
quod tibi non placeat, Caeciliane, quid est?
nulla ducum feritas, nulla est insania ferri;
pace frui certa laetitiaque licet.
Non nostri faciunt tibi quod tua tempora sordent,
sed faciunt mores, Caeciliane, tui. 10
LXXI
lanigeri mirum qua coiere fide.
ipse licet videas, cavea stabulantur in una
et pariter socias carpit uterque dapes:
nec fetu nemorum gaudent nec mitibus herbis, 5
concordem satiat sed rudis agna famem.
Quid meruit terror Nemees, quid portitor Helles,
ut niteant celsi lucida signa poli?
sidera si possent pecudesque feraeque mereri,
hic aries astris, hic leo dignus erat. 10
LXXII
qui quatis Ausonia verbera Graia manu,
clusa mihi texto cum prandia vimine mittas,
cur comitata dapes nulla lagona venit?
atqui digna tuo si nomine munera ferres, 5
scis, puto, debuerint quae mihi dona dari.
LXXIII
et mordere luto putre vetusque solum,
Praenestina tenes defuncti rura patroni,
in quibus indignor si tibi cella fuit;
rumpis et ardenti madidus crystalla Falerno 5
et pruris domini cum Ganymede tui.
at me litterulas stulti docuere parentes:
quid cum grammaticis rhetoribusque mihi?
Frange leves calamos et scinde, Thalia, libellos,
si dare sutori calceus ista potest. 10
LXXIV
servat et infantis parva figura manet.
florentes nulla signavit imagine voltus,
dum timet ora pius muta videre pater.
LXXV
nec latere cocto, quo Samiramis longam
Babylona cinxit, Tucca balneum fecit:
sed strage nemorum pineaque conpage,
ut navigare Tucca balneo possit. 5
idem beatas lautus extruit thermas
de marmore omni, quod Carystos invenit,
quod Phrygia Synnas, Afra quod Nomas misit
et quod virenti fonte lavit Eurotas.
sed ligna desunt: subice balneum thermis. 10
LXXVI
haec pueri facies primaque forma fuit.
creverat hic vultus bis denis fortior annis
gaudebatque suas pingere barba genas,
et libata semel summos modo purpura cultros 5
sparserat. Invidit de tribus una soror
et festinatis incidit stamina pensis
apsentemque patri rettulit urna rogum.
Sed ne sola tamen puerum pictura loquatur,
haec erit in chartis maior imago meis. 10
LXXVII
facunda Prisci pagina,
et multa dulci, multa sublimi refert,
sed cuncta docto pectore.
Quod optimum sit quaeritis convivium? 5
in quo choraules non erit.
LXXVIII
Picentine: sequi vult, puto, GalIa viros.
LXXIX
et Palatinum Roma supercilium:
at nunc tantus amor cunctis, Auguste, tuorum est
ut sit cuique suae cura secunda domus.
tam placidae mentes, tanta est reverentia nostri, 5
tam pacata quies, tantus in ore pudor.
nemo suos - haec est aulae natura potentis -,
sed domini mores Caesarianus habet.
LXXX
uxorem pascit Gellius et futuit.
LXXXI
sed quidam exactos esse poeta negat.
non nimium curo: nam cenae fercula nostrae
malim convivis quam placuisse cocis.
LXXXII
nec, puto, mentitus dixerat ille tibi.
nam tu dum metuis ne quid post fata relinquas,
hausisti patrias luxuriosus opes
bisque tuum deciens non toto tabuit anno: 5
dic mihi, non hoc est, Munna, perire cito?
LXXXIII
quae vincit veterum munera clara ducum,
multum oculi, sed plus aures debere fatentur
se tibi quod spectant qui recitare solent.
LXXXIV
staret pro domino Caesare sancta fides,
haec ego Pieria ludebam tutus in umbra,
ille tuae cultor notus amicitiae.
me tibi Vindelicis Raetus narrabat in oris 5
nescia nec nostri nominis Arctos erat:
o quotiens veterem non inficiatus amicum
dixisti 'Meus est iste poeta, meus!'
omne tibi nostrum quod bis trieteride iuncta
ante dabat lector, nunc dabit auctor opus. 10
LXXXV
non se, convivas abstinet ille suos.
Tu languore quidem subito fictoque laboras,
sed mea porrexit sportula, Paule, pedes.
LXXXVI
Silius, Ausonio non semel ore potens,
cum grege Pierio maestus Phoeboque querebar.
'Ipse meum flevi' dixit Apollo 'Linon':
respexitque suam quae stabat proxima fratri 5
Calliopen et ait: 'Tu quoque vulnus habes.
aspice Tarpeium Palatinumque Tonantem:
ausa nefas Lachesis laesit utrumque Iovem.
numina cum videas duris obnoxia fatis,
invidia possis exonerare deos.' 10
LXXXVII
denso cum iaceam triente blaesus,
adfers nescio quas mihi tabellas
et dicis 'Modo liberum esse iussi
Nastam - servolus est mihi paternus - 5
signa!' Cras melius, Luperce, fiet:
nunc signat meus anulus lagonam.
LXXXVIII
postquam cepisti, das mihi, Rufe, nihil.
ut captum teneas, capto quoque munera mitte,
de cavea fugiat ne male pastus aper.
LXXXIX
cogis, Stella? 'Licet scribere nempe malos.'
XC
curva calculus excitatur unda,
exclusis procul omnibus molestis,
pertundas glaciem triente nigro, 5
frontem sutilibus ruber coronis;
sic uni tibi sit puer cinaedus
et castissima pruriat puella:
infamem nimio calore Cypron
observes moneo precorque, Flacce, 10
messes area cum teret crepantis
et fervens iuba saeviet leonis.
At tu, diva Paphi, remitte, nostris
inlaesum iuvenem remitte votis.
sic Martis tibi serviant Kalendae 15
et cum ture meroque victimaque
libetur tibi candidas ad aras
secta plurima quadra de placenta.
XCI
hinc invitator Caesaris, inde Iovis,
astra licet propius, Palatia longius essent,
responsa ad superos haec referenda darem:
'Quaerite qui malit fieri conviva Tonantis: 5
me meus in terris Iuppiter ecce tenet.'
XCII
Condyle, qui servum te gemis esse diu.
dat tibi securos vilis tegeticula somnos,
pervigil in pluma Gaius ecce iacet.
Gaius a prima tremebundus luce salutat 5
tot dominos, at tu, Condyle, nec dominum.
'Quod debes, Gai, redde' inquit Phoebus et illinc
Cinnamus: hoc dicit, Condyle, nemo tibi.
tortorem metuis? podagra cheragraque secatur
Gaius et mallet verbera mille pati. 10
quod nec mane vomis nec cunnum, Condyle, lingis,
non mavis quam ter Gaius esse tuus?
XCIII
quadrantem duplica de seniore cado.
nunc mihi dic, quis erit cui te, Calacisse, deorum
Sex iubeo cyathos fundere? 'Caesar erit.'
Sutilis aptetur deciens rosa crinibus, ut sit 5
qui posuit sacrae nobile gentis opus.
nunc bis quina mihi da basia, fiat ut illud
nomen ab Odrysio quod deus orbe tulit.
XCIV
os hominis mulsum me rogat Hippocrates.
tam stupidus numquam nec tu, puto, Glauce, fuisti,
x£lkea donanti xrúsea qui dederas.
dulce aliquis munus pro munere poscit amaro? 5
accipiat, sed si potat in elleboro.
XCV
uxorem postquam duxit Athenagoras.
XCVb
sed puta me verum, Callistrate, dicere nomen: 5
non ego sed vester peccat Athenagoras.
XCVI
deprensus dixit 'Stulte, quid ergo bibis?'
XCVII
quod me Roma legit, rumpitur invidia.
rumpitur invidia quod turba semper in omni
monstramur digito, rumpitur invidia.
rumpitur invidia tribuit quod Caesar uterque 5
ius mihi natorum, rumpitur invidia.
rumpitur invidia quod rus mihi dulce sub urbe est
parvaque in urbe domus, rumpitur invidia.
rumpitur invidia quod sum iucundus amicis,
quod conviva frequens, rumpitur invidia. 10
rumpitur invidia quod amamur quodque probamur:
rumpatur quisquis rumpitur invidia.
XCVIII
cessavit, Ovidi; pluvia profuit grandis.
centum Coranus amphoras aquae fecit.
XCIX
charta salutatrix si modo vera refert:
Marcus Palladiae non infitianda Tolosae
gloria, quem genuit Pacis alumna Quies
tu qui longa potes dispendia ferre viarum, 5
i, liber, absentis pignus amicitiae.
vilis eras, fateor, si te nunc mitteret emptor;
grande tui pretium muneris auctor erit:
multum, crede mihi, refert a fonte bibatur
quae fluit an pigro quae stupet unda lacu. 10
C
deinde haerere tuo Iateri, praecedere sellam,
ad viduas tecum plus minus ire decem.
Trita quidem nobis togula est vilisque vetusque: 5
denaris tamen hanc non emo, Basse, tribus.
CI
consecrat, Ausoniae maxima fama viae,
si cupis Alcidae cognoscere facta prioris,
disce: Libyn domuit raraque poma tulit,
peltatam Scythico discinxit Amazona nodo, 5
addidit Arcadio terga leonis apro,
aeripedem silvis cervum, Stymphalidas astris
abstulit, a Stygia cum cane venit aqua,
fecundam vetuit reparari mortibus hydram,
Hesperias Tusco lavit in amne boves. 10
Haec minor Alcides: maior quae gesserit audi,
sextus ab Albana quem colit arce lapis.
adseruit possessa malis Palatia regnis,
prima suo gessit pro Iove bella puer;
solus Iuleas cum iam retineret habenas, 15
tradidit inque suo tertius orbe fuit;
cornua Sarmatici ter perfida contudit Histri,
sudantem Getica ter nive lavit equum;
saepe recusatos parcus duxisse triumphos
victor Hyperboreo nomen ab orbe tulit; 20
templa deis, mores populis dedit, otia ferro,
astra suis, caelo sidera, serta Iovi.
Herculeum tantis numen non sufficit actis:
Tarpeio deus hic commodet ora patri.
CII
centum da potius mutua, Phoebe, mihi.
quaere alium cui te tam vano munere iactes
quod tibi non possum solvere, Phoebe, meum est.
CIII
quae capta est alio nuda Lacaena cycno?
dat faciem Pollux Hiero, dat Castor Asylo,
atque in utroque nitet Tyndaris ore soror.
ista Therapnaeis si forma fuisset Amyclis, 5
cum vicere duas dona minora deas,
mansisses, Helene, Phrygiamque redisset in Iden
Dardanius gemino cum Ganymede Paris.
| Martial | The Latin Library | The Classics Homepage |