Lucus Aricina croceum de fronde videtur

exhalare diem, subeuntque crepuscula caelo.

Iam non purpurea variat lacus aequora luce;

Vesper opacatis tremulus nunc murmur in undis

5

lene ciet; late resonant asionibus alni.

En pia reptat anus, vetulo comitante, domumque

sub noctem redeunt. Domus est in limine silvae

et media in dumis paleae casa tecta maniplis.

"Hora subit" pia dicit anus, "qua Virbius artis

10

ex hederis caput ignoti deus exserit antri

cautus, et ingentes sensim nigrescere truncos

ac similem nebulae fumantem prospicit umbram.

Olli intus thalamus lychno cristallinus ardet

perpetuo: cubat ille dies vitamque priorem

15

somniat et rapitur furiis immotus equorum.

Assidet et lento blanditur carmine nympha

Egeria et madidam frontem solatur anhelo.

Nocte deam sequitur deus, et, cum luna renidet,

per lucum tacitis videas vestigia flammis

20

gliscere et immortale potes deprendere murmur,

quale sonant crebrae percusso marmore guttae.

Sed vagus obscurusque per interlunia lustrat

assidue silvam gemitu loca flebilis implens".

Haec memorans tecto successerat. Ecce sub ipsa

25

forma casa conspecta viri. "Recludite portam

meque" ait "hospitio miserum dapibusque iuvate".

Forma erat humana maior, vox triste sonabat

nescioquid. Stupuere senes atque "Hospes, haveto",

dixit anus, "concede intro" dextraque prehenso

30

anteit. Apparet nigro domus illita fumo

stellaeque a patula mediae micuere fenestra.

Hanc nactus tacitas hospes circumtulit omnes

per dumos acies perque atra silentia luci

multa agitans: clare quem iam fulgente lucerna

35

haerentem ut pura videre in nocte, subinde

quaesivere oculos oculi digitusque labellis

st ait impressus. Tandem conversus et ora

et latos pavidis umeros oculosque flagrantes,

quos silva tremulisque putes horrescere ramis,

40

mirari dedit ac pharetram venantis et arcum.

"Quisquis es" inquit anus "nostro succedere tecto

et dignate domum praesens invisere castam,

aequus ades, precor, aequus abi, de te male nunquam

si meriti, silvam veriti si laedere, vestram

45

si, bone, ne ipsa quidem violavit pupula sedem".

Sic ait et palmis orabat uterque supinis.

"Iam taceas: quid opus verbis? tibi tessera detur.

Aspicite, at visum nusquam vidisse putate".

Haec hospes: tremuloque senex haec adicit ore:

50

"Quem te, hospes (multis nam gaudes, sancte, vocari

nominibus, quorum hoc laudas, hoc tempore temnis),

da quo nos igitur, nequis forte inscius erret

nomine..." "Scitis enim" rapidus sic hospes, et ictam

insonuit palma et tremefecit pondere mensam.

55

"Vae vos ... sed moniti cautique tacenda tacete.

Cur autem cessas nec donis sedula mensam

instruis oblito, iamdudum, mater, aventi,

quae procul in vita delectavere priore?

Nec mihi liba manus durat per inhospita silvae

60

ulla nec ulla dapes mihi mollit flamma paratas".

         Nec mora: festinant. Dependens perna camino

tollitur: hinc partem resecat vetus ordine coniunx

et minuit cultro sordes ornatque patellam;

dein foliis mensam ficulnis sternit et affert

65

succinctus raphanos et pocula sistit et atram

sustinet et manibus testam vix atque genus vi.

It, redit: at properata gemens anus ignibus infert

liba foci: raucum flabellis urguet ahenum;

imperitatque viro: nunc hoc, nunc admonet illud.

70

Iam fruitur dapibus, iam dulci proluit hospes

corda mero: veniamque epulis anus orat inemptis,

mala memor coniunx apponit et impiger uvam.

         "Non indigna deo" satur ille ait "hospite cena

gaudentem silvis variaque ambage beavit".

75

Cui vetulus: "Macte hoc igitur, quicquid fuit, esto,

non dedignatus mensam deus" inquit "acernam".

"Hospes, ain vero? quippe, inquam: nulla sepulcri

ara manet, nulla terra cohibebor humatus".

Sic ait, at fronti rugas obduxerat. Illi

80

multa diu taciti secum tum volvere, secum

mirari sacro perculsi corda pavore,

quod deus aeternos maereret nectaris haustus

nostraque divina traheretur fronte senectus.

Ecce hospes subito exclamans: "Age vive! quid autem?

85

Nonne mihi luci securis quercubus horrent?

nonne cavum tutis antrum me amplectitur umbris?

Et mea sunt, oculi mihi quae videre, nec ulla

lex humana tenet; non ullo fundit aratro

terra cibum, latices non ulla vinea falce.

90

Conspectus nulli, similis circumvagor Euri,

ceu Sol indeprensus et avius omnia lustro,

et nascor moriorque, alius sum semper et idem.

Si modo cornipedum liceat vitare tumultus!

si modo quis propriam supera illam luce dicaret

95

usque deam, ut noctes uni mihi pulcra niteret

et dum cuncta silent, claro penderet in antro!"

Haec loquitur: vetuli pendent ex ore loquentis

votaque suscipiunt taciti tacitique precantur,

cum cernunt simul expallescere. Semita nempe

100

et properante sonat late pede campus equorum.

Declinant oculos, convertunt. Assidet hospes

nullus: ab obscuro lucebant sidera caelo,

mensa aliqua, mirum, patera ridebat et auro.

Ingruit ac strepitus, propius rapit ungula turmam.

105

Consistunt equites: "Ehodum!" clamatur "adeste

vidistisne ferum vultu pharetraque minacem

forte virum?" Vidisse virum negitavit uterque.

"Quo sacer ille mihi similis dilabitur undae,

avolat ut somnus tenuisque efflatur ut aura,

110

Laureolus? ne illi praesto reor esse Lavernam!

nonne expilatam dicas gaudere Dianam?

Sed mihi pileolum nequiquam publicus optem,

inveniet si aliud corvorum ventre sepulcrum!"

His dictis abeunt. Ignaro corde revertunt

115

instaurantque senes epulas et vina nitenti

de patera fundunt, te votis rite vocantes

cultorem nemorum nymphaeque potentis alumnum,

uno iam functus qui bis vir Virbius aevo

immortalis agis, divae satiatus amore.

120

        Et procul inde equitum strepitu cava terra resultat

ac stupet insolitum nox intempesta sonorem.