PAN

Nyctilus atque Micon nec non et pulcher Amyntas
torrentem patula vitabant ilice solem
cum Pan venatu fessus recubare sub ulmo
coeperat et somno lassatas sumere vires;
quem super ex tereti pendebat fistula ramo.               5
Hanc pueri, tamquam praedam pro carmine possent
sumere fasque esset calamos tractare deorum
invadunt furto. Sed nec resonare canorem
fistula quem suerat nec vult contexere carmen
sed pro carminibus male dissona sibila reddit,               10
cum Pan excussus sonitu stridentis avenae
iamque videns: " Pueri, si carmina poscitis, inquit,
ipse canam. Nulli fas est inflare cicutas
quas ego Maenaliis cera coniungo sub antris.
Iamque ortus, Lenaee, tuos et semina vitis               15
ordine detexam: debemus carmina Baccho ".
Haec fatus coepit calamis sic montivagus Pan:
" Te cano, qui gravidis hederata fronte corymbis
vitea serta plicas quique udo palmite tigres
ducis odoratis perfusus colla capillis,                20
vera Iovis proles. Nam cum post sidera caeli
sola Iovem Semele vidit Iovis ora professum,
hunc pater omnipotens, venturi providus aevi,
pertulit et iusto produxit tempore partus.
Hunc Nymphae Faunique senes Satyrique procaces               25
nosque etiam Nysae viridi nutrimus in antro.
Quin et Silenus parvum veteranus alumnum
aut gremio fovet aut resupinis sustinet ulnis,
evocat aut risum digito motuve quietem
allicit aut tremulis quassat crepitacula palmis.               30
Cui deus arridens horrentes pectore saetas
vellicat aut digitis aures astringit acutas
applauditve manu mutilum caput aut breve mentum
et simas tenero collidit pollice nares.
Interea pueri florescit pube iuventus               35
flavaque maturo tumuerunt tempora cornu.
Tum primum laetas ostendit pampinus uvas:
mirantur Satyri frondes et poma Lyaei.
Tum deus: " O Satyri, maturos carpite fetus,
dixit, et ignotos primi calcate racemos ".               40
Vix haec ediderat, decerpunt vitibus uvas
et portant calathis celerique elidere planta
concava saxa super properant: vindemia fervet
collibus in summis, crebro pede rumpitur uva
rubraque purpureo sparguntur pectora musto.               45
Tum Satyri, lasciva cohors, sibi pocula quisque
obvia corripiunt: quae fors dedit, arripit usus.
Cantharon hic retinet, cornu bibit alter adunco,
concavat ille manus palmasque in pocula vertit,
pronus at ille lacu bibit et crepitantibus haurit               50
musta labris; alius vocalia cymbala mergit
atque alius latices pressis resupinus ab uvis
excipit; at potus (saliens liquor ore resultat)
evomit inque humeros et pectora defluit umor.
Omnia ludus habet cantusque chorique licentes;                55
et venerem iam vina movent: raptantur amantes
concubitu Satyri fugientes iungere Nymphas;
iam iamque elapsas, hic crine, hic veste retentat.
Tum primum roseo Silenus cymbia musto
plena senex avide non aequis viribus hausit:               60
ex illo venas inflatus nectare dulci
hesternoque gravis semper ridetur Iaccho.
Quin etiam deus ille, deus Iove prosatus ipso,
et plantis uvas premit et de vitibus hastas
integit et lynci praebet cratera bibenti ".               65
Haec Pan Maenalia pueros in valle docebat
sparsas donec oves campo conducere in unum
nox iubet, uberibus suadens siccare fluorem
lactis et in niveas astrictum cogere glaebas.