I AD CATULLUM An felix fuerit solum Quirini Incepi dubitare, quod tulisset Tot civilia bella Caesaresque: At, divine Catulle! cum putâssem Ut suavis fueris, et ut Diones Cesto laeta Camaena cingeretur, Tum fugere procul, repente, ocellis Et civilia bella Caesaresque; Atque omnis dubitatio recessit Quin felix fuerit solum Quirini Te, divine Catulle! te poeta. II AD AMICUM Faustam se mea Musa praedicabit P * * * ! tibi: namque liberari Orbem vidit iniquitate regum: Faustam quod meminit duces Britannum Horrentes scelus, ac sacro pavore Perculsos, remeasse ab Occidenti! Nolebantque diutius manere Hostes fratribus, Innocentiaeque In templo, emeriti! manus lavabant. Nuper, laeta, refrigerantis Arcti Reges undique, Satrapasque Regum, Collectos ut acerba fata ferrent Gallis, vidit inermibus repelli. En! ut omnia damna, quae parabant Genti magnanimae, sibi irruere. En! ut ridiculum iacent; ut hoste Conculcantur inutiles coronae! En! quae non poterant suis saluti Servis esse, malum aut diem fugare, Procuduntur imagines Deorum.     Nos, qui talia vidimus, potimur Vitae muneribus, cupiditatum Expertes; tamen est quod haud Silebo, Et quo se mea Musa praedicabit Faustam non habet, aut cupit, Patronum. III Dii! vobis ago gratias; ago, Dii Magnas non quia flaveant aristis Arva, aut gramine prata laeta vernent At, quod vos mihi Stoicam quietem, At quod ilia dura, praebuistis, Nec risu quatiunda nec dolore. Nam quis, iure alio, videre possit Quae nos quotidie videmus? O Dii! Vos ridetis opinor intueri Tam macrum atque misellum homuncionem. Quo venalius est nihil sub astris, Adulantibus adpeti catervis.     Hic, quos attinet alma cura templi, Splendescunt dapibus tumentque vino: Hic, quos purpura delegata plebi Vestit, mane frequenter hunc salutant; Obrepuntque silenter, annuuntque Summisse caput, et genu pavimento Inflectunt tremulum: ordine antecedit - Tam summissa, silens, tremensque, turba Importuna Cubiculariorum.     Felices! quibus, inter haec, dedistis Et servare fidem et tenere risus. IV AD CATULLUM Vilem laesus ut execror Cachistum, Anne te sequar, O Catulle! versu? Tanto me superas, Catulle! versu Quanto dulcior est Amor Furore. V AD CACHISTUM Heus! homo Venerique Gratiisque Invisissime, nec minus Camaenis! Audi paucula quae mihi, hac sub ulmo Acres Hendecasyllabi ministrant. Verum, in principio Cachiste! causum Vis dicem tibi claudicationis? Paucis, dum requiesco, causam habebis.     Novisti graviter, Cachiste! Musas Iniustum exilium meum tulisse: Novisti graviter, Cachiste! Musas Hoc a tempore strenuis iambis, Alcaeive sonantibus flagellis Gravisas tua verberare terga.     Paulisper maneas, amabo! amabo! Iambo pede fessus ut recumbem, Tunc mittam tibi carmen hac ab ulmo. VI AD CACHISTUM CUIUS CHARTAE QUAEDAM COMBURERENTUR. Si possis mihi dic, Cachiste! charta Dum flammis tua stridula ureretur, Num maior fuit ista poena chartae Humenti, vapidaeque, frigidaeque Tam tarda misere perire morte, An flammis adeo obstinatam habere Amplexu in calido, Cachiste! praedam? VII AD CACHISTUM Debentur tibi, mi Cachiste! grates Quod tu materiem, satis, dedisti Ventosaeque venustulaeque Musae: Et quidnam, mihi dic, negare possim Ventosaeque venustulaeque Musae? Si laetatur, equos iubet parari *Ut tecum volitet super cacumen Pindi, Pegaseo insonans volatu, Et pingit duplici colore pennas Queis sublime per aera auferaris.     Seu, distorta morosiore vultu, Quaerat materiem novam querelae, Tu das materiem novam querelae. Tum, si forte facetiis adornat Carmen quod rabida inchoârit Ira, Subridet: velut inquiere vates Emersam Venerem mari, columbis Iunctis ante vehentibusque concham. *Scripseram Cachisti mutationem in picam: Imitatus illud Menagianum de pari clade Gargilii. VIII AD BRITANNIAM BELLO IN ASIA FELICITER PERFECTO O! Regina Britannia Insularum! Orbis lucidus universi ocellus! Bellique* arbiter, Artiumque mater! Pulso a finibus Indiae Tyranno, Ac natis Asiatico triumpho Missis ad tua castra, nonne Pacem Optas finitimis favere terris? Et tu perpatiare sic tyrannos Tot induere Galliae tumultus? En hos consequitur Rapina, Caedes, Et Fames malesuada, visque Martis: Hic Discordia saevit; ecce pallam Scissam, et purpureo oblitam cruore! Hic Bellona ruentibus catervis Ignes iniicit; atque melleos Mors Prosternit pede flosculos Iuventae.     Infelix puer! imminente letho, Expectant male te tui parentes! Et lactata puella spe, lacertis Heu! inanibus, heu! vacante lecto, Dulci se tibi somnio volutat. O crudelia bella! mane clamat, Ter crudelia! vos enim abstulistis Illum quem mihi blanda Nox reducit Et gaudens tenebris Amor: tamen Mors Hoc a pectore bella nil valetis! Tam charum caput una dimovebit. *Verbo masculini generis hic usus sum: haud aliter Livius, ni fallor, verum arbitrum Romam appellavit. IX DE CATONE ET CAESARE Ut vitam, Cato! Caesari invidebas Sic mortem tibi Caesar invidebat. X AD PAPYRIUM CURSOREM POETAM Illud me penitus pudet fateri Cursor! quod temerarius proposti Qualis sit tua, me arbitro, Camaena. At fabor licet illico erubescem.     Hanc Afrae similem puto volucri Quae, cum protulit ora, mandat actae Et Phaebi radiis; deinde pullos Crudos, non reditura, derelinquit. XI DE POETARUM INFORTUNIIS Eheu! vae tibi! vae tibi! O Poeta! Qui curaeve vel aestimationi Te Diis esse, miselle, praedicaris. Olim vae tibi! vae! senex Poeta! Aeque sancta Poesis ac Senectus Aeque nunc inopes iacent. Quid, oro, Valent, ingenium, ioci, lepores, Lusus, deliciae, dicacitates, Atque omnis chorus Elegantiarum Quae molli pede quo lubet vagantur? Dum tu, quo iubet illa saeva Diva Illa quae regit Antium, vagaris. XII AD AMICUM Chare P***! quid ago requiris? Saepe vel tento lepidum Catulli Carmen, aut tendit mihi Martialis                                 Musa flagellos. Rideo, sperno, rabidum Cachistum: Hei mihi! semper brevis ille risus! Currui adsigo Scelus, at molestat                                 Cura triumphum. Heu iuventutis reditura nunquam Gaudia! infestâ mihi dempta dextrâ; Innocens risus, agilesque ludi,                                 Laetaque frontis. Pila, trans aulam validis lacertis Acta non crebro resonat; nec aura Fert citum binis peditum catervis                                 Altius orbem Non leves, aptae stabilire foedus Mutuum, rixae; nec operta stratis Ora, cum longas timidasque ducit                                 Fabula noctes. Haec ego interdum memini, iuvatque Et dolet; quaedam dolor est voluptas: Sed parum mitis mea lenta corda                                 Torquet amaror. Eia age! abstergam lacrymas; Iacchum In coronatos cyathos vocabo: Reddat elapsum catus ille Tempus,                                 Gaudia reddat. Forsan et dulcem referat Sodalem, At procul nobis abes, O Sodalis! Sin minus, primum mea te iubebunt                                 Vota valere. XIII Saepe iussisti quid in his opinor Rebus, O tibi mitteretur Sedulo, donec violare pacem                                 Purpura cesset. Aureus donis rabidos tyrannos Burcus ad coelum tulit, at querelas Temnit infestas venientis aevi,                                 Temnit honores. Quam potest aurum! male dehonestat Propter hoc, priscumque genus Senator Seque, nec canos meminit capillos                                 Morte minari. Ore quam torvo inspicient parentes Pallidum fortes, ubi mistus umbris Umbra! per dura tenebrosa Ditis                                 Regna vagatur. Aeacus nullâ reticet loquelâ; Nec iacet torpens veluti videtur Bos, sub aestivi medio diei,                                 Stratus in herbâ. Ecce! fatalem quatit aequus urnam; Ecce quam circum miseri ministri. Stant! silet totum nisi quod revolvis                                 Sisyphe! saxum: Et procul stridor resonat rotarum Raptus Ixion ubi, tot per annos, Flevit, et flebit, nimium petisse                                 Improba vota. XIV Roscida incumbens properabat ala Vesper, et tingens radiis Olympum Sol recedebat: Labor ante postes                                 Fixerat arma. Terra subridet. Pueri, ecce! nymphas Elicent claris fidibus; Colono De manu vomer cadit, et lavantur                                 Brachia rivo. Currit ad campum citus. O Puella Fausta! cui sese, mediâ sodales Fronte robustos supereminenti,                                 Conferet heros. Tela deponit violenta miles, En! et hirsutam galeam corollis Ornat immistis, sociique visu                                 Nympha superbit. Fluctuant flatu Zephyri corollae Et viri et nymphae simul; alma Cypri Marsque sic unâ roseis in hortis                                 Ora gerebant.

XV Heu! meis tandem Cytheraea curis Parce! lenimen precibus negabis Cum tuum numen toties adorem                                 Carmine Sapphus? Illa sublimi volucres in aurâ Passeres vidit quoties ad aras Supplicaretur tibi, et annuebas                                 Blandula votis: Dulce subridens Dea! Iam Phaontis Candidae subpurpurei lacerti Ambiunt collum, ac tepidâ Cupido                                 Ventilat alâ Iam nec umbrosum Zephyrus recessum Abnuit molli recreare flatu; Ille campestris, volitans, videtur                                 Frater Amoris Ille dormitos, Dea dura! flores Suadet amplexum tenerum subire: Illo et absenti rosa pulchra marcet,                                 Lilia languent. Nonne marcesunt, age dic puellae? Nonne languescunt? iubar his Iuventae Cur micat, verno nisi lusum eatur                                 Tempore vitae. XVI O Puellarum chorus! O Dianae Candidae zonâ refluente nymphae! Phyllidi aequandam, lepidae, potestis                                 Dicere nomen? Dicite: illius mea Musa famam Phyllidi iunctam mala non tacebit. Quid loquor? talem haud pharetrata vidit                                 Diva puellam. Ergo parcetis iterum nocere Phyllidis nostrae nitido decori, Invidae Nymphae! neque triste sparget                                 Lingua venenum. Insequi mollem dominam, et fugare A genis illi ambrosium ruborem Quid valet? nostrae quid inhaesit hasta                                 Vestra Dione. Vos nimis duras satis indicabant Lumina: immistâ taciturnitate Laesa defectâ tremula edidit sus-                                 piria linguâ. Vos decet nigris adhibere nodum Crinibus, vestri est Borean vocare In sinum nudam, et penetrare cornu                                 Devia sylvae. Vos decet fortes catulos ciere Per locos crassâ rigidos pruinâ, Mane ubi nondum radiante gemmae                                 Sole liquescunt. Illa per suaves adytus rosarum Mitis incedet, modulosque avenae Et levem cantum aeria insusurret                                 Filia vocis. Inde Livoris digito notari Tuta vitabit: prece nil ad aras Adpetens, lectis Veneri sacellum                                 Floribus ornet. XVII Nil, O P***! praeter bona vota, recessu Exanimis, poterit tibi mittere Rugbia: vino Solo animi redeunt, et dulcia carmina vino. Hoc mihi saepe rubet, non deficiente crumenâ Nunc velut ante: tamen non amplius illa ministrat Gaudia quae quondam celeres ubicunque ferinam Quaesumus, niveas quo late Aquila explicat alas, Quove nigra erectum baculum complectitur Ursa, Pennigerumve premit Serpentem Celticus Heros.     Verum ubi diripior? versus, quem libera dictat Mens mea, lene fluat; nam cor dabit absque Camaenâ. At vocor; en! sonipes ut fraena lupata remordet. Iamque vale. His abeuns a sedibus, alta reviso Tecta ubi Bacchus adest, Bacchoque beatior Hospes. Illic, plena tuum ut sacrarunt pocula nomen, Tum chari oblitus fio paulisper amici. XVIII Si, Melibaee! iuvet quandoque per arva vagari,     Pandit odoratum quo rosa multa decus: Ne, male defessus! sub gramine languida sternes     Membra; sub infido gramine Fata latent. Sirius ut Solem comitatur, iniquior aestu,     Decedit solito vipera quaeque cavo. Tunc tumet irato metuenda Tarantula morsu,     Quem, licet exiguum, nil Medicina levat. Miris ora modis pallent, et inertia membra     Corporis insolito pondere pressa tremunt. At quem non potis es medicamine pellere morbum     Phaebe! agili choreâ carminibusque domas. Et virus, misto sudore, fugatur in auras     Cum salit ad magicum saucia turba sonum. Sed, sua cuique placent modulamina. Rusticus audit     Gratius incomptos quos dat avena modos. Miles ad armorum sonitus, strepitumque tubarum     Surgit, et horrendo percitus igne valet. At fortasse tibi fuerit, Melibaee! valere     Cum dilecta gravem te tua Laura vocat. XIX Dum per Biltonios errabam devius agros,     Atque inconsulto dulce patebat iter: Tunc, vel avem sequerer, quae nollem linquere nidum     Nolit, et impavide pipilat ante pedes: Aut, humili volitante alâ per florida prata,     Ducerer in vetitas papilione moras: Forte, iisdem studiis versata ignobilis otî,     Venit eundem ipsum nescia nympha locum. Ver tenerum spirabat; erat tenera ipsa puella.     At nec Amoris inops, at nec inepta iugo. Purpureis velut uva tumet succosa racemis,     Aut pueri digitis inviolata rosa; Pectora sic illi suffusa rubore tumebant,     Ora pudicitiae tale tulere decus. Ilicet obstupeo; vox languida faucibus haeret,     Corda micant erebro, genua soluta labant. Hac ego luce puer, memori bene mente recordor,     Certior incepi scire quid esset amor. XX Me iuvat in campis pueros lususque videre,     Praeteritos animo me revocare, dies. Ergo iterum aspicio te, Rugbia laeta! sodales     Ergo iterum veteres, aspiciensque fleo. Non quia me miserum tua linquere iusserit arva     Iste sed indignos reprime, Musa! modos. At Natura iubet, quae me mollissima finxit,     Non mala, nec iusto membra vigore carent. Sed lacrymas oculo quoties velit elicet, et me     Excruciant alii quae leviora putant. Stipes agro non est, non septa virentia rident     Vere novo, modicâ non strepit amnis aquâ; Pernicem puerum quae transiluisse recordor,     Quin ictu subito pectora pulsa micent. Aspice, conigerae nutant ut in aere pinus,     Subter, ut aureolis laeta genista comis! Insula! tu mihi surgis; ego te saepe solebam     Cingere flore capri, te decorare rosis! Ambit et hos flores, fine nomine, parvula Nympha,     Nympha sub ardenti mox peritura Cane. Illius in ripâ quoties sub vespere sedi,     Compingens lyricis anxia verba modis! Forsitan aut calamo liquidas Elegeia voces     Leniter inflaret, forsitan aptus Amor. Ista diu periere; diu si dicere fas est,     Cum iam bis novies haud mihi venit hyems At sero linquant puerilia tempora mentem     Quae nisi cum gemitu nec reputare licet. XXI SIC, SIC IUVAT IRE SUB UMBRAS Virgil Sola, Cupidineas volvens sub pectore curas,     Infido statuit Laura perire viro. Nuper in Hesperias Phoebus descenderat undas,     Coeperat e tepidâ surgere valla vapor: Plena reliquissent fulvae mulctralia vaccae,     Longaque frendentem terruit umbra canem. Iamque vagis Virgo compleverat omne querelis,     Cum serum varias per nemus audit aves. Ingreditur: non illa petit lenimina luctus,     Corde sed e tristi talia verba ruunt. Vae! quousque viro sic temnar? inultaque temnar?     Debuerat potius quod licet ille mori! Ulmo a procerâ suspendar , inutile pondus,     Hei mihi! vel rapidis obruta mergar aquis? Obruta merga aquis? eheu! fortasse sepulchrum     Non erit, et nullo carmine nota tegar. Talia dicebat, cum linquens Tityrus umbram     Ecce puellares sternitur ante pedes. Anne decet lacrymis madefiant Virginis ora,     Illa ora, illa novâ candidiora nive. O! mea nectareas abstergant basia guttas     Morte ferâ debet virgo tenella mori? Suspendare? sequar fugientis ad astra sodalis,     Teque iubente altis obruar unus aquis. Qualia dixit habes: licet haud memore quid egit;     Hoc Musaeque vetant, et vetat ipse Pudor. Laetior hinc animus Laurae: Mors undique fugit:     Fertur et haec dulci fassa fuisse proco. Certa fui lethi; sic, sic iuvat ire sub umbras O! mihi talem obitum quaelibet hora ferat. XXII AD AMICUM Dona, suis olim Musis, oblata Tibullo,     Me misisse tibi poenitet! et fateor! Captus amore pio teneri suavisque Poetae,     Heu! quibus imprudens! auribus ista dedi! At sceleri nostro parcas, divine Tibulle!     Mitis es ipse, scio, mitis et ille, puto: Et veniam nostrae dabit ob tua carmina culpae;     Sustinuit nunquam surdus abire prece. Abnuis, O B**! tandem abnuis? ora serenet     Illa memor nostri mens, solitusque favor. Sic tibi sint docti, velut usque fuere, Sodales,     Sic vacuum libris chara Camaena vocet. Sic tibi sit Nemesis, tibi Delia, cumque recedit     Lux, agitet mollem blanda Neaera sinum. XXIII IN OBITUM DAGOBERTI DUCIS: QUI, PYRENAEIS IN MONTIBUS, VICTOR OCCUBUIT. Dum tua Pyrene castrum caput aere velat,     Dum latus ad niveum plurima Nympha salit: Laetaque caerulâ dum Sequana labitur undâ,     Et Rhodanus rapidas in mare volvit aquas: Semper honos Dagoberte tuus laudesque manebunt,     O patriae vindex! O columen patriae! XXIV AD GALLIAM, GERMANIS ALIISQUE VICTIS HOSTIBUS Gallia! libertate ardens, et lassa triumphis,     Intrepidâ vibras tela tremenda manu. Scilicet agnoscunt iam iam tua iura tyranni,     Et reboant vinctae sub pedibus Furiae. En! iterumque vocas ad pectora mitia natos,     Multa dolens veteres deseruisse Lares: Ecce simul, belli laetata recedere fluctus,     Florifero properat Copia pulchra sinu. Sic ubi proruerint ignotis montibus imbres,     Undique Memphiacis expatiantur agris: Flava Ceres atri sequitur vestigia Nili,     Et Iocus, et Risus, et Charites, et Amor. XXV Quid prohibet fortes cantu celebrare Britannos,     Cum mihi sint vires? dulcis Amice! rogas. Vellem equidem fortes cantu celebrare Britannos,     Et licet, at fidos non celebrare licet. Si facerem certe gelidus tacitusque iacebo,     At non interea Fama tacebit anus Audirem e tenebris ubi respondere vetamur,     Et Fidei questus, et probra Iustitiae. XXVI DE MASONIS MUSAEO Unus Alexandrum depingere novit Apelles,     Unus et amissum flere Maso Popium. XXVII Iam video modica saltem me laude mereri;     Ecce! meum Bavius carpere coepit opus. XXVIII Graecule! cum solito tua tristior ira videtur,     Crede mihi, solito tum minus illa nocet, Sic, ubi saevit Hyems canos fine more per agros,     Omnia tunc ipsâ sub nive tuta iacent. XXIX IN MORTEM ANUS GARRULAE ET INDOMITAE Cuius erat tam dira diu violentia linguae,     Ferrea nunc olli comprimit ora quies: Sed tumulum vespae male grato murmure complent,     Quaerit et hinc pullis garrula pica cibum. XXX DE PUERO QUI FULMINE CAPTOS OCCULIS ESSET. EX HISPANICA Blande puer! certe tibi missa Tonantis ab arce     Abstulerunt oculis fulgura fausta diem. Caecus es: at melius tibi fors versatur Amoris     Quam nimium pulchri Liriopeiadis. XXXI AD LAURAM Dum, malesuada! mihi tua candida pectora praebes,     Me ferus in rapido vortice volvit Amor. Aequora non secus in puppim surgentia candent,     Non secus intereâ Nauta perire timet.