HYMNI ET CANTICA

---

Veni, Veni, Emmanuel Puer nobis nascitur Corde natus ex parentis Quem pastores laudavere Angelus ad virginem Personent hodie Dormi, Jesu!

Qui creavit coelum Adeste, fideles Gloria, laus et honor Stabat mater dolorosa Chorus novae Ierusalem O quanta, qualia Dies irae

---

Veni, veni, Emmanuel
12th century

1. veni, veni, Emmanuel;
captivum solve Israel
qui gemit in exilio
privatus Dei Filio.
gaude, gaude; Emmanuel nascetur pro te, Israel.

2. veni, O Jesse Virgula,
ex hostis tuos ungula,
de specu tuos tartari
educ et antro barathri.
gaude, gaude; Emmanuel nascetur pro te, Israel.

3. veni, veni, O Oriens;
solare nos adveniens;
noctis depelle nebulas
dirasque noctis tenebras.
gaude, gaude; Emmanuel nascetur pro te, Israel.

4. veni, Clavis Davidica;
regna reclude caelica;
fac iter tutum superum,
et claude vias inferum.
gaude, gaude, Emmanuel nascetur pro te, Israel.

5. veni, veni, Adonai,
qui populo in Sinai
legem dedisti vertice
in maiestate gloriae.
gaude, gaude, Emmanuel nascetur pro te, Israel.

Puer nobis nascitur
Trier, 15th century

1. puer nobis nascitur
rector angelorum;
in hoc mundo pascitur
Dominus dominorum.

2. in praesepe ponitur
sub foeno asinorum.
cognoverunt Dominum
Christum regem coelorum.

3. hinc Herodes timuit -
magna cum dolore,
et pueros occidit,
infantes cum livore.

4. qui natus de virgine -
die hodierna
ducat nos cum gratia
ad gaudia superna.

5. O et A et A et O
cum cantibus in choro,
cum canticis et organo,
benedicamus Domino.

Corde natus ex parentis
Aurelius Clemens Prudentius, 4th century

1. corde natus ex parentis ante mundi exordium
A et O cognominatus, ipse fons et clausula
omnium quae sunt, fuerunt, quaeque post futura sunt.

2. ipse iussit et creata, dixit ipse et facta sunt,
terra, caelum, fossa ponti, trina rerum machina,
quaeque in his vigent sub alto solis et lunae globo.

3. corporis formam caduci, membra morti obnoxia
induit, ne gens periret primoplasti ex germine,
merserat quem lex profundo noxialis tartaro.

4. O beatus ortus ille, virgo cum puerpera
edidit nostram salutem, feta Sancto Spiritu,
et puer redemptor orbis os sacratum protulit.

5. psallat altitudo caeli, psallite omnes angeli,
quidquid est virtutis usquam psallat in laudem Dei,
nulla linguarum silescat, vox et omnis consonet.

6. ecce, quem vates vetustis concinebant saeculis,
quem prophetarum fideles paginae spoponderant,
emicat promissus olim; cuncta conlaudent eum.

7. macte iudex mortuorum, macte rex viventium,
dexter in Parentis arce qui cluis virtutibus,
omnium venturus inde iustus ultor criminum.

8. te senes et te iuventus, parvulorum te chorus,
turba matrum, virginumque, simplices puellulae,
voce concordes pudicis perstrepant concentibus.

9. tibi, Christe, sit cum Patre hagioque Pneumate
hymnus, decus, laus perennis, gratiarum actio,
honor, virtus, victoria, regnum aeternaliter.

Quem pastores laudavere
14th century

1. Quem pastores laudavere,
quibus angeli dixere,
absit vobis iam timere,
natus est rex gloriae.

2. ad quem magi ambulabant,
aurum, thus, myrrham portabant,
immolabant haec sincere
nato regi gloriae.

3. Christo regi, Deo nato,
per Mariam nobis dato,
merito resonet vere
laus, honor et gloria.

Angelus ad virginem
in the Dublin Troper ca. 1360; mentioned by Chaucer in the Milleres Tale

1. Angelus ad virginem
subintrans in conclave,
virginis formidinem
demulcens, inquit, 'Ave!
Ave, regina virginum;
coeli terraeque Dominum

concipies
et paries
intacta

salutem hominem;
tu porta coeli facta,
medula criminum.'

2. 'quomodo conciperem
quae virum non cognovi?
qualiter infringerem
quod firma mente vovi?'
'Spiritus Sancti gratia
perficiet haec omnia;

ne timeas,
sed gaudeas,
secura

quod castimonia
manebit in te pura
Dei potentia.'

3. ad haec virgo nobilis
respondens inquit ei:
'Ancilla sum humilis
omnipotentis Dei.
tibi coelesti nuntio,
tanti secreti conscio,

consentiens,
et cupiens
videre

factum quod audio;
parata sum parere,
Dei consilio.'

4. eia mater Domini,
quae pacem reddidisti
angelis et homini,
cum Christum genuisti;
tuum exora filium
ut se nobis propitium

exhibeat,
et deleat
peccata:

praestans auxilium
vita frui beata
post hoc exsilium.

Personent hodie
14th century

1. personent hodie
voces puerulae,
laudantes iucunde
qui nobis est natus,
summo Deo datus,
et de virgineo ventre procreatus.

2. in mundo nascitur,
pannis involvitur
praesepi ponitur
stabulo brutorum,
rector supernorum.
perdidit spolia princeps infernorum.

3. magi tres venerunt,
parvulum inquirunt,
parvulum inquirunt,
stellulam sequendo,
ipsum adorando,
aurum, thus, et myrrham ei offerendo.

4. omnes clericuli,
pariter pueri,
cantent ut angeli:
advenisti mundo,
laudes tibi fundo.
ideo gloria in excelsis Deo.

Dormi, Jesu!
Latin copied by Samuel Taylor Coleridge (1772-1834) from a print in a German village; date uncertain

dormi, Jesu, mater ridet
quae tam dulcem somnum videt,

dormi, Jesu, blandule.

si non dormis, mater plorat
inter fila cantans orat,

blande, veni, somnule.

Qui creavit coelum
Nunnery of St. Mary, Chester, ca. 1425

1. qui creavit coelum, lully, lully, lu,
nascitur in stabulo, by, by, by, by, by,
rex qui regit seculum, lully, lully, lu.

2. Joseph emit paniculum, lully, lully, lu,
mater involvit puerum, by, by, by, by, by,
et ponit in praesepio, lully, lully, lu.

3. inter animalia, lully, lully, lu,
iacent mundi gaudia, by, by, by, by, by,
dulcis super omnia, lully, lully, lu.

4. lactat mater domini, lully, lully, lu,
osculatur parvulum, by, by, by, by, by,
et adorat dominum, lully, lully, lu.

5. roga mater domini, lully, lully, lu,
ut det nobis gaudium, by, by, by, by, by,
in perenni gloria, lully, lully, lu.

Adeste, fideles
John Francis Wade, 1711-1786

1. adeste, fideles, laeti, triumphantes,
venite, venite in Bethlehem:
natum videte regem angelorum.

venite, adoremus Dominum


2. Deum de Deo, lumen ex lumine,
gestant puellae viscera,
Deum verum, genitum non factum.

venite, adoremus Dominum


3. cantet nunc io, chorus angelorum;
cantet nunc aula caelestium:
gloria, gloria in excelsis Deo.

venite, adoremus Dominum


4. en grege relicto, humiles ad cunas
vocati pastores approperant:
et nos ovanti gradu festinemus:

venite, adoremus Dominum


5. ergo qui natus die hodierna
Jesu, tibi sit gloria:
Patris aeterni verbum caro factum.

venite, adoremus Dominum

Gloria, laus et honor (Hymnus in die ramorum)
Theodulph, bishop of Orleans, 9th century

Gloria, laus et honor tibi sit, rex Christe redemptor,
cui puerile decus prompsit Hosanna pium.
Israel tu rex, Davidis et inclyta proles,
nomine qui in Domini, rex benedicte, venis.
coetus in excelsis te laudat caelicus omnis
et mortalis homo, cuncta creata simul.
plebs Hebraea tibi cum palmis obvia venit:
cum prece, voto, hymnis adsumus ecce tibi.
hi tibi passuro solvebant munia laudis;
nos tibi regnati pangimus ecce melos.
hi placuere tibi; placeat devotio nostra,
rex pie, rex clemens, cui bona cuncta placent.
gloria, laus et honor tibi sit, rex Christe redemptor,
cui puerile decus prompsit Hosanna pium.

Stabat mater dolorosa (Hymnus de passione)
Jacopone da Todi (1230-1306)

Stabat mater dolorosa iuxta crucem lacrimosa,
dum pendebat filius;
cuius animam gementem, contristatam et dolentem,
pertransivit gladius.

o quam tristis et afflicta fuit illa benedicta
mater unigeniti,
quae maerebat et dolebat et tremebat, cum videbat
nati poenas inclyti.

quis est homo qui non fleret, Christi matrem si videret
in tanto supplicio?
quis non posset contristari, piam matrem, contemplari
dolentem cum filio?

pro peccatis suae gentis vidit Iesum in tormentis
et flagellis subditum:
vidit suum dulcem natum morientem desolatum,
dum emisit spiritum.

eia mater, fons amoris, me sentire vim doloris
fac ut tecum lugeam;
fac ut ardeat cor meum, in amando Christum Deum
ut sibi complaceam.

Chorus novae Ierusalem (Hymnus in pascha)
Fulbert, bishop of Chartres, d. 1028

Chorus novae Ierusalem
novam meli dulcidinem
promat colens cum sobriis
paschale festum gaudiis,
quo Christus, invictus leo,
dracone surgens obruto,
dum voce viva personat,
a morte functos excitat.
quam devorarat improbus,
praedam refudit tartarus;
captivitate libera
Iesum sequuntur agmina.
triumphat ille splendide,
et dignus amplitudine
soli polique patriam
unam facit rem publicam.
ipsum canendo supplices
regem precemur milites
ut in suo clarissimo
nos ordinet palatio.
per saecla metae nescia
Patri supremo gloria
honorque sit cum Filio
et Spiritu Paraclito.

O quanta, qualia (Hymnus de vita aeterna)
Peter Abelard (1079-1142)

O quanta, qualia sunt illa sabbata
quae semper celebrat superna curia.
quae fessis requies, quae merces fortibus,
cum erit omnia Deus in omnibus.

vere Ierusalem est illa civitas,
cuius pax iugis est, summa iucunditas,
ubi non praevenit rem desiderium,
nec desiderio minus est praemium.

quis rex, quae curia, quale palatium,
quae pax, quae requies, quod illud gaudium,
huius participes exponant gloriam,
si quantum sentiunt, possint exprimere.

nostrum est interim mentem erigere
et totis patriam votis appetere,
et ad Ierusalem a Babylonia
post longa regredi tandem exilia.

illic molestiis finitis omnibus
securi cantica Sion cantibimus,
et iuges gratias de donis gratiae
beata referet plebs tibi, Domine.

illic ex sabbato succedet sabbatum,
perpes laetitia sabbatizantium,
nec ineffabiles cessabunt iubili,
quos decantabimus et nos et angeli.

perenni Domino perpes sit gloria,
ex quo sunt, per quem sunt, in quo sunt omnia;
ex quo sunt, Pater est; per quem sunt, Filius;
in quo sunt, Patris et Filii Spiritus.

Dies irae (Hymnus in exequiis)
Thomas of Celano, fl.1215

Dies irae, dies illa,
solvet saeclum in favilla
teste David cum Sibylla.

quantus tremor est futurus,
quando iudex est venturus,
cuncta stricte discussurus.

tuba mirum spargens sonum
per sepulcra regionum
coget omnes ante thronum.

mors stupebit et natura,
cum resurget creatura
iudicanti responsura.

liber scriptus proferetur,
in quo totum continetur,
unde mundus iudicetur.

iudex ergo cum sedebit,
quidquid latet, apparebit;
nil inultum remanebit.

quid sum miser tunc dicturus,
quem patronum rogaturus,
cum vix iustus sit securus?

rex tremendae maiestatis,
qui salvandos salvas gratis,
salva me, fons pietatis.

recordare, Iesu pie,
quod sum causa tuae viae;
ne me perdas illa die.

quaerens me sedisti lassus,
redemisti crucem passus;
tantus labor non sit cassus.

iuste iudex ultionis,
donum fac remissionis
ante diem rationis.

ingemisco tamquam reus,
culpa rubet vultus meus;
supplicanti parce, Deus.

qui Mariam absolvisti
et latronem exaudisti,
mihi quoque spem dedisti.

preces meae non sunt dignae;
sed tu bonus fac benigne
ne perenni cremer igne.

inter oves locum praesta,
et ab haedis me sequestra,
statuens in parte dextra.

confutatis maledictis,
flammis acribus addictis,
voca ma cum benedictis.

oro supplex et acclinis:
cor contritum quasi cinis;
gere curam mei finis.

lacrimosa dies illa,
qua resurget ex favilla
iudicandus homo reus, huic ergo parce, Deus.

pie Iesu Domine, dona eis requiem. Amen.

---

---

Christian Latin

The Latin Library

The Classics Homepage