JOSEPHUS ADDISON
PAX GULIELMI AUSPICIIS EUROPAE REDDITA, 1667
- Postquam ingens clamorque virum, strepitusque tubarum,
- Atque omnis belli cecidit fragor; aspice, Caesar,
- Quae tibi solliciti, turba importuna, poetae
- Munera deducunt: generosae a pectore flammae,
- Diraeque armorum effigies, simulacraque belli
- Tristia diffugiant: O tandem absiste triumphis
- Expletus, penitusque animo totum excute Martem.
- Non ultra ante oculos numeroso milite campi
- Miscentur, solito nec fervent arva tumultu;
- 10
- Stat circum alta quies, curvoque innixus aratro
- Desertas fossas, et castra minantia castris
- Rusticus invertit, tacita formidine lustrans
- Horroremque loci, et funestos stragibus agros.
- Jamque super vallum et munima longa virescit
- Expectata seges, jam propugnacula rident
- Vere novo; insuetos mirabitur incola culmos,
- Luxuriemque soli, et turgentem a sangine messem.
- Aspicis ut toto excitus venit advena mundo
- Bellorum invisens sedem, et confusa ruinis
- 20
- Oppida, et eversos flammarum turbine muros!
- Ut trepidos rerum annales, tristemque laborum
- Inquirit seriem, attonitis ut spectat ocellis
- Semirutas turres, ad adhuc polluta cruore
- Flumina, famososque Ormondi volnere campos!
- Hic ubi saxa jacent disperso infecta cerebro
- Atque interruptis hiscunt divortia muris,
- Vexillum intrepidus fixit, cui tempora dudum
- Budenses palmae, peregrinaque laurus obumbrat.
- Ille ruens aciem in mediam, qua ferrea grando
- 30
- Sparsa furit circum, et plumbi densissimus imber,
- Sulphuream noctem, tetrasque bitumine nubes
- Ingreditur, crebroque rubentem fulgure fumum.
- Ut vario anfractu, et disjectis undique saxis
- Maenia discedunt, scopulisque immane minantur
- Desuper horrificis, et formidabile pendent!
- Hic pestem occultam, et faecundas sulphure moles
- Cernere erat, magno quas inter mota tumultu
- Praelia fervebant; subito cum claustra fragore
- Horrendum disrupta tonant, semiustaque membra,
- 40
- Fumantesque artus, laniataque corpora lethum
- Corripit informe, et rotat ater in aethere turbo.
- Sic postquam Enceladi dejecit fulmine fratres
- Coelicolum pater, et vetuit contemnere divos:
- Divulsam terrae faciem, ingentesque ruinas
- Mortales stupuere; altum hic mirantur abesse
- Pelion, invertique imis radicibus Ossam;
- Hic fluvium moles inter confusaque saxa
- Reptare, atque aliis discentem currere ripis.
- Stant dubii, et notos montes umbrasque requirunt,
- 50
- Errore ambiguo elusi, et novitate locorum.
- Nempe hic Auriaci nuper vexilla secutae
- Confluxere acies; hic, aspera corda, Britanni,
- Germanusque ferox, et juncto foedere Belga;
- Quique truci Boreae, et coelo damnatus iniquo
- Vitam agit in tenebris, et qui dudum ore perusto
- Decolor admoti prodit vestigia Phoebi,
- Undique conveniunt, totum conscripta per orbem
- Agmina, Nassovique latus socialibus armis
- Circumfusa tegunt, fremitusque et murmura miscent,
- 60
- Tam vario disjuncta situ, tot dissona linguis.
- Te tamen e mediis, ductor fortissime turmis
- Exere, tu vitam (si quid mea carmina possunt)
- Accipies, populique encomia sera futuri,
- Quem varias edoctum artes, studiisque Minervae
- Omnibus ornatum Marti Rhedycina furenti
- Credidit invita, et tanto se jactat alumno.
- Hunc nempe ardorem, atque immensos pectoris aestus
- Non jubar Arctoum, aut nostri penuria coeli,
- Sed plaga torridior, qua sol intentius omnes
- 70
- Effundit radios, totique obnoxia Phoebo
- India progenuit, tenerisque incoxit ab annis
- Virtutem immodicam, et generosae incendia mentis.
- Jam quoque torpentem qui infelix suspicit Arcton,
- Brumamque aeternam frigusque perambulat, ursae
- Horridus exuviis, Gulielmi ingenti facta
- Describit sociis, pugnataque in ordine bella
- Attentus numerat, neque brumam aut frigora curat.
- En! vastos nivium tractus et pallida regna
- Deserit, imperio extremum qui subjicit orbem,
- 80
- Indigenasque hyemes, Britonumque heroa pererrat
- Luminibus tacitis; subeunt nunc fusa Namurcae
- Maenia, nunc tardo quae sanguine plurima fluxit
- Boinia, nunc dubii palma indiscreta Seneffi.
- Quae facies, et quanti viri! quo vertice in auras
- Assurgit! quali firmat vestigia gressu,
- Majestate rudi, et torvo spectabilis ore!
- Sic olim Alcides, immania membra Leonis
- Instratus spoliis, vasta se mole ferebat,
- Evandri amplexus dextramque adjungere dextrae
- 90
- Cum peteret, tectisque ingens succederet hospes
- Dum pugnas, Gulielme, tuas, camposque cruentos
- Accipit, in venis ebullit vividus humor,
- Corda micant crebro, et mentem ferit aemulus ardor.
- Non jam Riphaeos hostis populabitur agros
- Impune, aut agitabit inultas Sarmata praedas.
- Quis tamen ille procul fremitus, quae murmura vulgi
- Nassovium ingeminant! video cava littora circum
- Fervere remigibus, subitisque albescere velis.
- Anglia solve metus, et inanes mitte querelas,
- 100
- Nassovi secura tui, desiste tumentes
- Prospicere in fluctus animo suspensa, trucesque
- Objurgare notos, tardamque requirere puppim:
- Optatus tibi Caesar adest, nec ut ante videbis
- Sollicitum belli studiis, fatalia Gallo
- Consilia, et tacitas versantem in pectore pugnas.
- Olli grata quies et pax tranquilla verendum
- Composuit vultum, laetosque afflavit honores.
- Ut denso circum se plurimus agmine miles
- Agglomerat lateri, ut patriam veteresque penates
- 110
- Respicit exultans! juvat ostentare recentes
- Ore cicatrices, et vulnera cruda, notasque
- Mucronum insignes, afflataque sulphure membra.
- Chara stupet conjux, reducisque incerta mariti
- Vestigat faciem; trepida formidine proles
- Stat procul, et patrios horrescit nescia vultus.
- Ille graves casus, duri et discrimina belli
- Enumerat, tumidisque instaurat praelia verbis.
- Sic postquam in patriam foecunda heroibus Argo
- Phryxeam attulerat pellem, lanamque rigentem
- 120
- Exposuit Graiis, et tortile velleris aurum,
- Navita terrificis infamia littora monstris
- Describit, mixto spirantem incendia fumo
- Serpentem, vigilesque feras, plaustroque gementes
- Insolito tauros, et anhelos igne juvencos.
- Te tamen, o quantis Gulielme erepte periclis,
- Accipimus reducem: tibi diva Britannia fundit
- Plebemque et proceres: medias quacunque per urbes
- Ingrederis, crebrae consurgunt undique pompae,
- Gaudiaque et plausus: mixto orgine vulgus euntem
- 130
- Circumstat fremitu denso: tibi Jupiter annum
- Serius invertit, luces mirata serenas
- Ridet hyems, festoque vacat coelum omne triumpho.
- Jamque nepos tibi parvus adest, laetoque juventae
- Incessu, et blando testatur gaudia risu.
- Ut patrius vigor atque elati gratia vultus
- Caesareum spirant, majestatemque verendam
- Infundunt puero! ut mater formosa serenat
- Augustam frontem, et sublimia temperat ora!
- Agnosco faciem ambiguam, mixtosque parentes.
- 140
- Ille tuas, Gulielme, acies, et tristia bella,
- Pugnasque innocua dudum sub imagine lusit.
- Nunc indignanti similis fugitiva pusillae
- Terga premit turmae, et falsis terroribus implet,
- Sternitque exiguum ficto cognomine Gallum.
- Nunc simulat turres, et propugnacula parva
- Nominibus signat variis; subitoque tumultu
- Sedulus infirmas arces, humilemque Namuream
- Diruit; interea generosae in pectore flammae
- Assurgunt sensim juveni, notat ignis honestas
- 150
- Purpureo fervore geneas, et amabilis horror.
- Quis tamen Augustae immensas in carmine pompas
- Instruet, in luteos ubi vulgo effusa canales
- Vina rubent, variatque infectas purpura sordes?
- Quis lapsus referet stellarum, et fictile coelum,
- Qua laceram ostendunt redolentia compita chartam,
- Sulphuris exuvias, tubulosque bitumine cassos?
- En procul attonitam video clarescere noctem
- Fulgore insolito! ruit undique lucidus imber,
- Flagrantesque hyemes; crepitantia sidera passim
- 160
- Scintillant, totoque pluunt incendia coelo.
- Nec minus in terris Vulcanus mille figuras
- Induit, ignivomasque feras, et fulgida monstra,
- Terribiles visu formas! hic membra leonis
- Hispida mentitur, tortisque comantia flammis
- Colla quatit, rutilasque jubas; hic lubricus anguem
- Ludit, subsiliens, et multo sibilat igne.
- Laetitiam ingentem atque effusa haec gaudia civis
- Jam tandem securus agit, positoque timore
- Exercet ventos, classemque per ultima mundi
- 170
- Impune educit, pelagoque licentius errat:
- Seu constricta gelu, mediisque horrentia Cancri
- Mensibus arva videt; seu turgida malit olenti
- Tendere vela noto, qua thurea flamina miscet
- aeolus, et placidis perfundit odoribus auras.
- Vos animae illustres heroum, umbraeque recentes,
- Quarum trunca jacent et adhuc stillantia crudis
- Corpora vulneribus, quibus haec optabilis orbi
- Parta quies, nondum Nassovo abducite vestro
- Fida satellitia, at solitis stipate catervis
- 180
- Ductorem, et tenues circum diffundite turmas.
- Tuque, Maria, tuos non unquam oblita Britannos,
- O diva, o patiens magnum expectare maritum,
- Ne terris dominum invideas, quanquam amplius illum
- Detineat, longamque agitent sub vindice pacem.